ALEVİLİK, CEM ve CEMEVİ

Alevilik

Anadolu Aleviliğinin temel felsefesini oluşturan İnsan-Tanrı-Doğa iç içeliğinin en güzel örneği Hallacı Mansur’dur. Bu tür bir anlayış Hallacı Mansur’da mevcuttur ki ona;

“Enel Hak” dedirtmiştir. Anadolu Aleviliğinin özgürlükçü olmasının nedenlerinden biride bireyin Tanrının  bir parça olarak  algılanmasıdır.

Tarih boyunca toplumlar sayısızca düşünce akımları yaratmışlardır. Akımların birçoğu  bulunduğu topluluğa, zamana ve döneme özge kalmış,bir süre sonrada hiçbir şey bırakmadan yok olup gitmiştir. Bu tip akımlara rağmen doğduğu toplumda kalmayıp kendini yenileyerek günümüze dek bir şey kaybetmeyip canlılığını koruyarak varlığını sürdüren düşünce akımları da vardır. İşte en kalıcı olan ve bugünlere gelen akımların başında Alevilik vardır.

Günümüze dek gelen Alevilik akımının gerçek nedenlerini  inceleyelim.(Ö.Uluçay Aleviliği tarif ederken)

–Alevilik,Bireyci değil,toplumcu ve paylaşımcılıktır.

-Çıkarcı değil,özverililiktir.

-Ayrılıkçı değil,bütünleştiriciliktir.

-Etnikçi ve bölgeci değil evrenselliktir.

-Muhafazakar değil,devrimci ve gelişmeciliktir.

-Uzlaşmacı ve güdümcü değil,bağımsızlıkçı ve    özgürlükçü.

-Katı ve bağnaz değil,Hoşgörülü,insancıl ve insan sever.

-Katı kuralcı değil,akılcı.

-Şeriatçı değil,Laiktirler.

İşte bunlar Aleviliğin bir düşünce akımı ve toplumsal hareket olarak günümüze dek gelmesine ve canlılığını korumasına neden olmuşlardır. Bundan da anlaşılıyor ki bu ilkeler incelendiğinde Demokrat bir toplumun ve hareketin özellikleridir.

Bütün bu özellikleri Alevilikte  yaşadığımıza göre Alevi toplumu demokrattır. Alevilik-Bektaşilik demokrasinin  kendisi demektir.

Alevilik anlayışında devleti yönetme gibi ciddi talepler olmamıştır. Ama Şiilikte ve Sünnilikte Devlet yönetimini ele geçirmek,Dini ruhban sınıfı oluşturmak hevesi olmuştur. Alevilikte hak eden, o yere uygun görülen insanlar yapsınlar mantığı hakimdir.

Hak etmeyen ama zorla hak sahibi olmak isteyenlere karşı olmuşlardır.

CEMEVİ

Cem odası(Cem evi);

İbadetin yapıldığı bir yer olarak ibadethanedir. (Eskiden Sünni köylerinde Camii yokken belli odalar aynı şekilde ibadethane olarak kullanılırdı.)

Sorgu-sual ve karar yeri olarak bir mahkemedir.

Semah yeri olarak kırklar mekanı,

İkrar yeri olarak er meydanıdır.

Kardeşliğin kabul ve onay yeri olarak birlik odası,

Dileklerin bildirim yeri olarak niyaz makamıdır.

Teslimiyetin,sevginin yeri olarak can pazarı,

Zulme isyan matem yeri olarak Kerbela çölü,

İcazet yeri olarak nasip yeridir.

Ortak Kararların  alınma yeri olarak meclis odası,

İnsanlığın,Hakkın konuşulduğu yer olarak muhabbet odası,

Yol erkanınca kutsalları giyindirme yeri olarak tören odasıdır.

Töresel her türlü eğitimin yapıldığı yer olarak eğitim odası.

Dargınların,küskünlerin helallaştığı yer olarak af odasıdır.

Aklanan suçların,günahların süpürüldüğü yer olarak temizlik odası,

Dertlerin dile getirildiği dert dinleme odası,

Katılanlar istekleriyle katıldıkları için rıza odası.

Görülen ve işitilenlerin burada kalacağı için sır odasıdır.

İlmin hakim olduğu muhabbet ortamında arifler odası,

Her fikrin rahat tartışıldığı forum odası,

Muhabbetin  konusu, sevgi, dostluk, doğruluk, iyilik, güzelliktir. Böylece Cem odası inci mercan pazarı olur.

Kültür ve eğitimin harman olduğu irfan odasıdır.

Küçüklerin ve düşkünlerin sevildiği canan odası,yer bulduğu mekan olarak sevgi odasıdır.

Yola erkana uymayanların alınmadığı yer olarak seçkinler odasıdır.

Ceme katılanlara hizmetin ortak yapılmasından dolayı hizmet odasıdır.

Çerağların yakıldığı,gönüllerde nur’un saçıldığı yer olarak nur odası,

Hoşgörü ve açık sözlülüğün hakim olduğu yer olarak kemalet odasıdır.

Katılanların mesut ve mutlu oldukları,yüzlerinin nurlandığı, aklandığı yer olarak cemal odasıdır.

Başkalarının saldırı,baskı ve zoru olmadığından ve bunlardan korunacağından emin olduğu yer olarak Güven odasıdır.

İnsanların mevki,makam farkını görmeyip birleştiren eşitler odasıdır.

Cem odası;Alevi İnancının,Kültürünün sergilendiği,yaşayış, inanış ve yukarıda sayılanların yaşandığı ve mutluluğu yakalamanın yeri ve bunun için kabul gören bir mekandır.

Gelin görün ki bu sayılanları hiç görmemezlikten gelen yobazlar Cem evini farklı algılamakta ve bunu  suçlanılacak bir mekan olarak  görmektedirler.

ALEVİLERDE  CEM

Cem; Barış,özgürlük,eşitlik,ibadet ve sevgi yeridir.

Cem ; Hukuk,adalet ve ibadet boyutuyla bir bütündür.

Cem,Sözlük anlamı toplanma,yığılma,birikme.

Alevi-Bektaşilikte Cem; Ayin,ibadet anlamında dır.

ALEVİLİKTE ibadet şekilleri Sünnilerinkinden ve diğer  inanç kollardan çok farklıdır.

İşte farklı olan  ve toplu olarak yapılan bu  ibadete CEM yada AYİNİ CEM ,  AYNUL CEM denir.

Cemin özelliklerine bakalım ;

Cem,yargı ve karar yeridir.

Birlik ve dirliğin  korunup sergilendiği yerdir.

Kişilerin “aklan”ma ve sırların “saklanma” yeridir.

Cemde sunulan bir Candır,

Söylenen söz ve sergilenen “öz”dür.

Cem; hizmet ve sohbet yeridir. Kul-köle ve efendi-bey, kadın-erkek  farkının olmadığı,ceme katılan herkesin hür, eşit insanlar olduğu yerdir.

Medet-mürüvvet kapısıdır,

Edep-erkan yeridir cem.

Cem,Bacı-kardeş meydanıdır. İkrar iman yeri olan Cem,Hakka temenna,Hakkın tecelli yeridir.

Cemde birlik ve dirlik, güvenlik esastır. Canların mutluluğu temel esastır. Buradan verilen mesaj ; Hayat,yaşanmaya değer ve insanca yaşanmalıdır.

Cemde yukarıda sayılan eşitlik ilkesinde açık ifade vardır. Mala,güzelliğe,hatıra,zora yer yoktur.

Biri kırk,kırkı bir olan mekandır.

Netice olarak Cem,kırklar cemi olmalıdır. Bu ceme katılanlar olgun,kamil,hür,eşit olmalı.

Yolun esasına uyulmalı,bencillik ortadan kalkmalı, toplum yararı gözetilecek, can ile cemaat dengesi kurulup kollanmalı. Eline-Diline-Beline esasına dayalı insanların bir arada olduğu cemaattir.

Sanırım Aleviliği merak edenler için bir başlangıç olacaktır bu yazdıklarım.

ABBAS TAN